Regelmatig krijgt NuNotariaat de vraag van partners, hoe zaken geregeld zijn als beide partners gelijktijdig komen te overlijden. Als er kinderen zijn, dan erven zij. Maar het wordt ingewikkelder als er geen kinderen zijn of als het hele gezin - inclusief kinderen - tegelijkertijd komt te overlijden. Het is belangrijk om dit in je testament op te nemen omdat de wettelijke regeling meestal niet aansluit op de persoonlijke wensen.

De wettelijke regeling

Als er geen testament is opgesteld, bepaalt artikel 4:10 BW wie de erfgenamen van de overledene zijn. Is er een geregistreerde partner, een echtgenoot of zijn er kinderen? Dan zijn deze personen erfgenamen. Als er geen geregistreerde partner, echtgenoot of kinderen zijn, dan zijn de ouders en eventuele broers en zussen gezamenlijk de erfgenamen. Om erfgenaam van je partner te kunnen zijn, moet je in leven zijn op het moment dat je partner overlijdt. Dat is niet het geval wanneer je gelijktijdig overlijdt. Als de volgorde van overlijden niet kan worden bepaald, dan wordt verondersteld dat de erflater en de erfgenaam tegelijkertijd zijn overleden. Deze bepaling wordt de commoriëntenregel genoemd.

Dit lijkt een praktische oplossing, maar toch blijft er een lastige vraag onbeantwoord. Want wat te doen als beide partners als gevolg van hetzelfde ongeval komen te overlijden, maar er een klein tijdsverschil zit tussen het moment van sterven? Partners zullen vaak samen zijn in de auto of in het vliegtuig. Als het noodlot dan toeslaat is de kans groot dat beiden komen te overlijden. Een soortgelijke situatie is kortgeleden door de rechtbank en in hoger beroep door het hof beoordeeld. Een jong stel overleed tijdens hun huwelijksreis na het eten van bedorven vis. De man stierf een half uur na zijn vrouw. Omdat er geen kinderen waren en er geen testament opgesteld was, is de wettelijke regeling hier toegepast. De man erfde van de vrouw, en zijn familie vervolgens van hem. De familie van de vrouw erfde niets.

Hoe oordeelt de rechter?

In de zaak van de bedorven vis was de familie van de vrouw het niet eens met de wettelijke regeling en daarom heeft de familie de zaak voor de rechter laten komen. De rechtbank vond dat artikel 4.10 op grond van de redelijkheid en billijkheid buiten toepassing moest blijven. Hierdoor kon worden aangenomen dat man en vrouw gelijktijdig waren overleden. In die situatie erft de familie van de vrouw, van haar en erft de familie van de man, van hem. De familie van de man vond dit echter geen juiste uitleg en heeft de zaak in hoger beroep nogmaals voor de rechter laten komen. De rechter in hoger beroep heeft de uitspraak van de rechtbank vernietigd. Als de partners niet gelijktijdig zijn overleden, dan erft de partner die als laatste is gestorven. De uitzondering van de redelijkheid en billijkheid moet zeer terughoudend worden toegepast in verband met de rechtszekerheid. Bovendien heeft de wetgever bij het maken van de wetgeving ook nadrukkelijk stilgestaan bij de mogelijkheid dat een erfgenaam kort overlijdt na de persoon van wie deze erft. Als mensen de wettelijke regeling niet accepteren, moeten zij daarvan afwijken in hun testament, volgens de wetgever.

De oplossing: een rampenclausule in je testament!

Wat regel je in je testament om ervoor te zorgen dat de families van beide partners erven als de partners (al dan niet met kinderen) kort na elkaar komen te overlijden?

> Zonder kinderen

Als er geen kinderen zijn, kunnen partners via NuNotariaat erfgenamen aanwijzen als de andere partner eerder is overleden. Hierbij worden dezelfde personen opgenomen in de akten van beide partners. Op die manier maakt het dus niet meer uit wie als eerste komt te overlijden en hoeveel tijd er verstrijkt tussen het overlijden van de partners. Dit is de tekst:

Voor het geval ik tegelijk of na mijn partner kom te overlijden of mijn partner anderszins niet als rechtverkrijgende in mijn nalatenschap optreedt en voor zover ik geen afstammelingen achterlaat, beschik ik als volgt. Ik benoem tot erfgenamen ieder voor een ongelijk deel, met toepassing van plaatsvervulling (voor zover het natuurlijke personen betreft):

• [gegevens erfgenaam], [x] procent van mijn nalatenschap
• [gegevens erfgenaam], [x] procent van mijn nalatenschap
• [gegevens erfgenaam], [x] procent van mijn nalatenschap
• [gegevens erfgenaam], [x] procent van mijn nalatenschap
• [gegevens erfgenaam], [x] procent van mijn nalatenschap

> Met kinderen

Voor partners met kinderen regelt de akte via NuNotariaat, dat als de kinderen ook zijn overleden, de erfenis 50/50 over beide families wordt verdeeld. Deze bepaling staat in de testamenten van beide partners zodat de regeling wordt toegepast als de partners gelijktijdig of na elkaar komen te overlijden. Dit is de tekst:

Subsidiaire erfstelling (vijftig/vijftig-regeling) Voor het geval de hiervoor omschreven erfstelling(en) – en de plaatsvervulling en de aanwas – geen effect sorteert (sorteren), benoem ik tot mijn erfgenamen:

• voor de helft van mijn nalatenschap mijn erfgenamen volgens de wet, voor de delen als in de wet aangegeven; en
• voor de wederhelft van mijn nalatenschap diegenen, die de erfgenamen volgens de wet van mijn partner zouden zijn, als hij of zij tegelijk met mij zou zijn overleden, voor de delen als in de wet aangegeven.

Een testament regel je eenvoudig en voordelig bij NuNotariaat. Meer informatie over het testament en welke belangrijke zaken in een testament aan de orde komen lees je hier.