NuTestament in het nieuws: Het Parool

Als zij en haar partner Koen het niet hadden geregeld, zou haar aandeel in hun huis na haar overlij - den de kinderen toevallen. En dan zou het huis misschien moeten worden verkocht om aan hen de erfenis uit te keren of de erfbelasting te betalen. Dat soort schrijnende situaties, zegt Marieken Selderijk (38), wil je toch voorkomen? Mort je toch willen voorkomen? Niettemin heeft zeventig procent van de Nederlanders, blijkt uit onderzoek uit 2012, geen testament. "Ik las dat in de krant en dacht: dit is te gek voor woorden." Juist voor ongetrouwde stellen met kinderen is het volgens Selderijk noodzakelijk een samenlevingscontract te sluiten en een testament te maken. En van dat soort stellen heb je er in Amsterdam ruim twintigduizend. "Maar mensen trekken bij elkaar in, krijgen kinderen, zitten tot over hun oren in het werk. En dan blijft dit soort dingen liggen." Nu is een testament niet het allervrolijkste onderwerp om je mee bezig te houden. En dan zijn er ook nog die koperen deurbel, het wollige jargon en de gepeperde facturen van de notaris. "Natuurlijk wil je er niet over nadenken dat je dood kunt gaan. Maar als de consequentie daarvan is dat je je dierbaren met een hoop ellende opzadelt, moet je wel. Dit soort dingen is te belangrijk om ze niet te regelen." Selderijk is jurist en werkte op interimbasis voor banken. Maar nu is ze op een missie en morrelt ze aan het bolwerk van het notariaat. Met haar partner, Koen Schenau, heeft ze de website NuTestament.nl opgezet, waar Amsterdammers relatief eenvoudig en goedkoop hun nalatenschap kunnen regelen. "We vinden het onacceptabel dat de drempel om deze zaken te regelen zo hoog is en dat daar door het notariaat en de wetgever niets aan wordt gedaan." Meteen afrekenen Die 'hoop ellende' in een notendop: als je niets hebt geregeld, erft je partner niets. "Door de jaren heen heb je van alles gezamenlijk opgebouwd, heb je gezamenlijk voor de kinderen gezorgd, heb je gezamenlijk gespaard. En daar krijgt je partner niets voor terug." De kans bestaat dat het huis moet worden verkocht als de helft ervan de kinderen of familieleden toekomt. Er kan geen gebruik worden gemaakt van de partnervrijstelling voor de erfbelasting van ruim zeshonderdduizend euro. En daar komt nog bij dat de partner, als je het niet goed in je testament hebt geregeld, belasting moet betalen over de erfenis van de kinderen. "Je krijgt een vrijstelling tot twintigduizend euro per kind, maar verder moet je meteen afrekenen. Nou, die liquide middelen heb je vaak niet." Nog meer ellende doet zich voor als beide partners overlijden: dan beslist de rechter over de voogdij van de kinderen. Families kunnen dan als kemphanen tegenover elkaar komen te staan. Die mondelinge afspraak met je beste vrienden is dan niets waard. "Het is een ver-vanmijn-bedshow, de kans op voortijdig overlijden is niet zo groot, maar het zal je maar overkomen. Het kan, zacht gezegd, heel vervelende situaties opleveren."

Hema 

Via de kennisbank op NuTestament kunnen geinteresseerden gratis beschikken over informatie die doorgaans pas in het kantoor van de notaris wordt gegeven, en kunnen ze die in hun eigen tempo tot zich laten doordringen. Digitaal kan een testament of samenlevingscontract worden opgesteld, dat uiteindelijk bij de notaris na extra controle wordt gepasseerd. Het initiatief van Selderijk en Schenau past in deze tijd, waarin geknaagd wordt aan het gezag van de arts, dominee, advocaat en notaris. De Hema had met zijn notarisservice de primeur, maar vergelijkbare onlinediensten zijn in opkomst. "De klant wil steeds meer zelf het initiatief nemen; mensen worden mondiger en willen zelf nadenken over wat ze moeten regelen." En dat met een instaptarief van 195 euro, terwijl het laagste notaristarief voor twee testamenten en een samenlevingscontract in Amsterdam nu 741 euro inclusief btw bedraagt. Let wel, zegt Selderijk, het is niet haar bedoeling het gehele notariaat tegen zich in het harnas te jagen. "We zoeken juist samenwerking; daarmee staat of valt ons succes. Maar wij hoeven geen duur pand aan te houden en kunnen genoegen nemen met lagere marges. Vanzelfsprekend is er een groep die roept dat het broodroof is. Maar er zijn ook notarissen enthousiast over het concept; die zien wel in dat dit de toekomst is. Zij hebben hierdoor tijd voor het echte specialistische werk." Je moet een beetje je nek uitsteken, zegt Selderijk, en het idee van uurtje factuurtje loslaten. "Waar het om gaat, is dat iedereen een samenlevingscontract en een testament kan laten opmaken en dan met een goed stuk naar huis gaat. Het is niet zo van: vul je naam maar in en een voogd en klaar. Je moet mensen begeleiden en daarom zijn wij ook goed bereikbaar. Een testament is iets anders dan een broodje van de bakker of een rookworst; het heeft een grote emotionele component. Maar als je het dan hebt geregeld, geeft het ook rust. Dan is het: nou, pffff, gelukkig, klaar "

Fictief voorbeeld, realistisch schrikbeeld 

Neem Henk (40) en Judith (37). Vier jaar geleden sprong de vonk over, op het Idfa. Judith trok in bij Henk. Haar appartement was te klein en zijn huurhuis paste. Na twee jaar kwam hun eerste kind, een jongen. Nog geen jaar later hun meisje. Een koningskoppel. Henk is zzp'er, heeft werkbij de vleet. Judith werkt (even) niet; ze wil tijdvoor de kinderen. Maar dan. Een auto-ongeluk. Henk komt om. Drie scenario's. 

1. Een samenlevingscontract is er niet, laat staan een testament. Dat was iets wat ze nog zouden doen, ooit. Gevolg: alleen de kinderen erven van Henk, die behoorlijk wat had opgebouwd. Judith krijgt niets. Het huurhuis kan ze niet meer betalen, want ze heeft geen inkomen. Ze moet met haar kinderen naar een flatje in een ander deel van de stad. Werk zoeken valt niet mee; het wordt sappelen van een uitkering. Aan de erfenis van de kinderen kan ze alleen komen via de kantonrechter, als er bijvoorbeeld geld nodig is voor hun opleiding. 

2. Een samenlevingscontract is er niet. Vonden ze niet zo nodig, want ze hadden toch al een testament? Judith en de kinderen erven van Henk. De kinderen krijgen hun erfenis pas in handen na het overlijden van Judith. Maar Judith kan niet van de partnervrijstelling gebruikmaken en moet dertig procent belasting betalen over de eerste 118.00 euro en veertig procent over de rest van het spaargeld van Henk (de eerste tweeduizend euro is vrijgesteld). Als er wel een samenlevingscontract was geweest, had ze over de eerste zeshonderdduizend euro geen erfbelasting hoeven te betalen. Ook blijkt in het testament niets te staan over een zogenoemd opvullegaat of tweetrapsmaking, waardoor Judith meteen ook erfbelasting moet betalen over de kindsdelen. Van de erfenis van Henk gaat zo bijna de helft naar de fiscus. 

3. Ze hebben nooit een testament opgesteld: dat vonden ze te duur. Wel is er een samenlevingscontract. Hoewel Judith daardoor niet van Henk erft, mag ze wel in het huis blijven wonen. Alleen kan ze zich dat als werkzoekende niet permitteren. Dus wordt het toch dat goedkope flatje en sappelen van die uitkering. Met die rijke kleintjes. Inderdaad: een koningskoppel.

'RECHTSBESCHERMING MOET OPTIMAAL ZIJN' "Het initiatief van NuTestament is in lijn met wat de Hema doet of wat via de Hema gaat. Want uiteindelijk loopt het allemaal via een notariskantoor," zegt Nora van Oostrom van de Koninklijke Notariele Beroepsorganisatie (KNB). "De aanbieding van de Hema leggen we nu voor aan de tuchtrechter om vast te stellen waar de grenzen liggen. De KNB is niet tegen digitalisering; we omarmen innovatie als dat de communicatie met de client ten goede komt. Maar voor de KNB is belangrijk dat de notaris van A tot Z de regie houdt over zijn dossiers en over de manier waarop men daarmee omgaat. Het gaat erom dat de rechtsbescherming optimaal is. ledereen is gebonden aan wetten en regels, en belangen moeten worden gewaarborgd. En dan gaat het niet zozeer om de belangen van de KNB als wel om die van de client."