Wanneer is een verklaring van erfrecht nodig?

Een verklaring van erfrecht is een notariële akte die erfgenamen vaak nodig hebben om over een erfenis te kunnen beschikken. Denk bijvoorbeeld aan een situatie waarbij de erfgenamen toegang willen hebben tot de bankrekening van de overledene. In dit artikel leggen we uit waarom een verklaring van erfrecht nodig is en wanneer niet.

Geen partner van de overledene?

Ben je geen partner van de overledene? Dan heb je in veel gevallen een verklaring van erfrecht nodig om financiële en juridische zaken te kunnen regelen. Instanties zoals banken, verzekeraars en de Belastingdienst eisen vaak een officieel bewijs dat jij (of andere erfgenamen) recht hebt op de nalatenschap. Dit is vooral van toepassing in de volgende situaties:

• Toegang tot de bankrekening van de overledene. Banken blokkeren doorgaans de rekeningen van een overledene totdat vaststaat wie de rechtmatige erfgenamen zijn. Met een verklaring van erfrecht kun je als erfgenaam toegang krijgen tot het saldo en betalingsverplichtingen namens de nalatenschap regelen.
• Uitkering van een levensverzekering. Heb je recht op een levensverzekering die de overledene had afgesloten? Verzekeraars keren deze vaak pas uit na ontvangst van een verklaring van erfrecht, zodat ze zeker weten dat het bedrag bij de juiste persoon terechtkomt.
• Kadastrale inschrijving van een woning. Als de overledene een woning had, moet deze bij het Kadaster worden overgeschreven op naam van de erfgenaam of erfgenamen. Hiervoor is een verklaring van erfrecht nodig.
• Verkoop van de woning van de overledene. Wil je de woning van de overledene verkopen? Dan moet je kunnen aantonen dat je de wettelijke bevoegdheid hebt om over de nalatenschap te beschikken. De notaris zal zonder verklaring van erfrecht de eigendomsoverdracht niet kunnen regelen.
• Teruggave van belasting. De Belastingdienst kan belastingteruggaven of toeslagen van de overledene alleen uitbetalen als vaststaat wie hier recht op heeft. Dit bewijs lever je met een verklaring van erfrecht.
• Teruggave van voorschotten uit een persoonsgebonden budget (PGB). Heeft de overledene een PGB ontvangen? De zorgverzekeraar kan vragen om een verklaring van erfrecht voordat voorschotten worden terugbetaald of gecompenseerd.
• Check bij de RDW of een voertuig op naam van de overledene staat. Wil je een auto of ander voertuig dat op naam van de overledene stond verkopen of overschrijven? De RDW kan eisen dat je met een verklaring van erfrecht aantoont dat je hier als erfgenaam bevoegd toe bent.
• Uitkering van partner- en/of nabestaandenpensioen. Veel pensioenfondsen en werkgevers keren een partner- of nabestaandenpensioen niet automatisch uit. Met een verklaring van erfrecht toon je aan dat jij als erfgenaam of nabestaande recht hebt op deze uitkering.

Als een instantie er niet om vraagt of als er alleen spullen te vererven zijn, dan heb je geen verklaring van erfrecht nodig.

Wel partner van de overledene?

Als er aan alle onderstaande voorwaarden voldaan is, heeft de partner van de overledene geen verklaring van erfrecht nodig:

• Je was gehuwd of geregistreerd partner van de overledene. Dit betekent dat je officieel de langstlevende partner was op het moment van overlijden. Samenwonende partners zonder geregistreerd partnerschap of huwelijk vallen hier niet onder.
• De overledene had géén testament opgesteld. Als er geen testament is, bepaalt de wet automatisch dat de langstlevende partner de erfgenaam is. Heeft de overledene wél een testament, dan kan hier iets anders in geregeld zijn, waardoor een verklaring van erfrecht alsnog nodig is.
• Het totale saldo van alle bankrekeningen is lager dan € 100.000,-. Banken stellen deze grens om te voorkomen dat er bij grotere bedragen onduidelijkheid ontstaat over de verdeling van de nalatenschap. Is het saldo hoger dan € 100.000,-? Dan eist de bank meestal alsnog een verklaring van erfrecht om zeker te weten wie recht heeft op de tegoeden.

Toegang tot de bankrekening van de overledene

Als er niet aan alle bovenstaande voorwaarden voldaan is en er geen verklaring van erfrecht is, moet de partner een aantal documenten overleggen om toegang te krijgen tot de bankrekening van de overledene. Zoals een akte van overlijden en een verklaring van het Centraal Testamentenregister. Na het ondertekenen van een formulier - de zogenoemde bankverklaring - krijgt de partner de beschikking over de bankrekening van de overledene.

In de bankverklaring wordt verklaard door de partner dat:

1. deze getrouwd was met de overledene op de datum van overlijden;
2. deze niet is gescheiden van de overledene;
3. er geen testament is en dat alleen de partner (en eventuele kinderen) erfgenamen zijn;
4. deze de wettelijke verdeling niet ongedaan zal maken zodat deze recht heeft op de goederen van de overledene;
5. de erfenis niet zal worden verworpen;
6. deze en de overledene een Nederlandse nationaliteit hebben of allebei langer dan 5 jaar in Nederland hebben gewoond;
7. deze niet weet van een testament dat eventueel in het buitenland is opgesteld;
8. deze niet van plan is in het buitenland te gaan wonen op korte termijn;
9. deze niet in staat van faillissement is gesteld of onder curatele staat of een schuldsaneringsregeling van toepassing is.

Andere zaken regelen

Het kan zijn dat een bankverklaring voldoende is om over de bankrekening van de overledene te beschikken, maar dat je als partner van de overledene tóch een verklaring van erfrecht nodig hebt voor andere handelingen. Hierbij moet je denken aan de volgende situaties:

1. uitkering van de levensverzekering;
2. kadastrale inschrijving woning overledene op naam van de erfgenaam;
3. verkoop woning van de overledene;
4. teruggave belasting;
5. teruggave voorschotten persoonsgebonden budget;
6. check bij RDW of een voertuig op naam van de overledene staat geregistreerd;
7. uitkering van partner- en/of nabestaandenpensioen.

Een aangewezen executeur of gevolmachtigde

Als er een executeur is aangewezen in het testament kan er ook een verklaring van erfrecht nodig zijn. Dit geldt ook voor een drie sterren executeur of als er afwikkelingsbewind is ingesteld. Deze regelingen werken namelijk alleen in de verhouding tussen de erfgenamen onderling en niet in de verhouding tussen erfgenamen en een externe instelling zoals een bank of verzekeraar.

Omdat een levenstestament alléén geldig is tijdens leven en de daarin geregelde volmacht eindigt bij overlijden, kan een gevolmachtigde na het overlijden niet meer dezelfde handelingen verrichten als voor het overlijden. De toegang tot de bankrekening vervalt dan dus. Een gevolmachtigde heeft daarom ook altijd een verklaring van erfrecht nodig als deze handelingen wil verrichten waarvoor een verklaring van erfrecht is vereist.

Kortom: een verklaring van erfrecht is niet altijd nodig. In situaties waarbij de partner erft is deze verklaring niet altijd noodzakelijk. Meestal wordt het initiatief om een verklaring van erfrecht op te stellen pas genomen als dit door een instantie wordt gevraagd. Dit is altijd pas ná het overlijden. Met een goed testament kan daarop niet worden geanticipeerd.

Meer informatie

Wil je meer informatie over wat je in een goed testament regelt en hoe je op zorgkosten en erfbelasting kunt besparen? Lees dan dit artikel: Besparen met je testament.

Kosten van een verklaring van erfrecht

De prijs van een verklaring van erfrecht hangt af van de notaris en de werkwijze. Bij NuNotariaat kan je deze verklaring al voor € 399 laten opstellen, wat het een van de voordeligste opties in Nederland maakt. De inhoud van de verklaring blijft altijd juridisch correct en volledig, ongeacht het tarief dat je betaalt. Dit betekent dat je niet extra hoeft te investeren voor dezelfde rechtsgeldigheid en kwaliteit. Hier lees je meer over de kosten van de akte van erfrecht.

Hoe werkt het bij NuNotariaat?

1. Online invullen: Beantwoord thuis de vragen en vul je gegevens online in. Hier start je.
2. Verwerking door de notaris: De notaris stelt de officiële akte op. Zie hier een voorbeeld van de akte.
3. Afronding: Je ontvangt de verklaring van erfrecht, meestal binnen 4 tot 6 weken.